GAIA

Gaia (tiếng Hy Lạp : Γαῖα; phát âm là /'geɪ.ə/ hay /'gaɪ.ə/; nghĩa là "mặt đất"), hay Gaea (Γῆ), là một trong các vị thần ban sơ, được người Hy Lạp tôn thờ là "đất mẹ", tượng trưng cho mặt đất. Gaia là vị thần thuở ban sơ và được coi như một vị thần âm phủ trong thần thoại Hy Lạp. Bà được tôn kính như nữ thần vĩ đại hay như nữ thần đất . 

Trong Thần Thoại La Mã , bà được gọi là Terra .

Gaia, vị thần đất mẹ, là một trong năm đứa con của Chaos : Tartarus (địa ngục vô tận), Erebus (vực thẳm và bóng tối khôn cùng), Nyx (đêm tối vô biên) và Eros (ái tình và dục vọng).

Trong tập Theogony (Thần phả) của mình, nhà thơ Hy Lạp Hesoid đã kể lại rằng chính nữ thần Gaia có bộ ngực to lớn là nguồn gốc vô tận của tất cả các vị thần và loài người trên Trái Đất . Không thể tách ra hoàn toàn từ những nguyên tố của chính mình, từ Gaia đã sinh ra Uranus (bầu trời đầy sao), Pontus  (biển cả) và Ourea (núi đồi hoang sơ). Sau đó, theo như Hesiod, Gaia cùng với đứa con đầu lòng của mình là Uranus sinh ra:

• 12 Titan (những người khổng lồ):  Oceanus, Coeus, Crius, Hyperrion , Lapetus, Theia, Rhea, Themis,  Phoebe, Mnemosyne, Tethys và cuối cùng là Cronus, "trẻ nhất và đáng sợ nhất".
• 3 tên khổng lồ một mắt  Cyclops hung bạo, tuy nhiên vì sự khéo léo, chúng được coi là những người thợ rèn điêu luyện, những người luyện ra vũ khí cho các vị thần. Các Cyclop bao gồm: Brontes(sét),  Steropes (sấm) và  Arges (chớp)
• 3 tên quái vật khổng lồ Hecatonchire với 100 cánh tay và 50 cái đầu: Cottus,  Briareus , Gyges.

Vì lo sợ về hình thù quái dị của những đứa con ngoài ý muốn, Uranus bắt giam những đứa con Cyclops và Hecatonchire của mình vào địa ngục (Tartarus) vô tận. Sự hiện diện của những đứa con ở Tartarus, một phần ruột của mình, gây ra những cơn đau cùng cực và từ đó cũng hình thành trong Gaia những ý định chấm dứt những đam mê của Uranus cũng như việc sinh ra những đứa con quái thai. Gaia tạo nên nham thạch, nham thạch định hình nên một cái liềm. Bà yêu cầu sự giúp đỡ từ những đứa con Titan của minh về việc sát hại người cha ác độc bằng lưỡi liềm bén nhọn. Nhưng chỉ có Cronus, đứa con út, là nhận lời. Đợi cho đến khi Uranus đến ăn nằm với Gaia, Cronus dùng lưới liềm thiến đi bộ phận sinh dục của cha mình. Uranus bỏ chạy. Từ những giọt máu và tinh dịch của Uranus rơi xuống đất sinh ra các nữ thần phục thù Eriny, những gã khổng lồ Gigantes với khiên giáp sáng ngời và các vị nữ thần của cây định mênh Meliae. Từ những giọt máu từ tinh hoàn của Uranus rơi xuống biển, nữ thần ái tình Aphrodite được sinh ra từ những bọt biển (Aphrodite mang nghĩa là "sinh ra từ bọt biển").

Uranus chết đi, Cronus lên ngôi, thả tất cả những đứa con Cyclop của Gaia. Dưới sự kính trọng của mọi người, Cronos trở thành vị vua của các thần linh và bắt đầu một thời hoàng kim . Về sau, Cronus, cũng như cha mình, bị đứa con út là Zues sát hại. Nhưng khác với Uranus, vì lo sợ lịch sử lặp lại, Cronus đã nuốt chửng những đứa con của mình với Rhea khi chúng vừa mới sinh ra. Nhưng nhờ sự giúp đỡ của Gaia, Zeus đã may mắn thoát được. Khi đã đủ khôn lớn, Zuess quay lại giết cha và giải phóng các anh chị của mình.

Sau Uranus, Gaia kết hôn với Pontus và sinh ra những vị thần biển: Nereus, Thaumas, Phorcys, Ceto  và Euribya. Với Tartarus, Gaia sinh ra Echidna và Typhone (đứa con cuối cùng của Gaia).

Zeus đã giấu Elara , một trong những người tình của mình, xuống đất để Hera không biết. Vì vậy đứa con của Elara và Zeus, tên khổng lồ Tityas, đôi lúc cũng được gọi là con của cả Gaia và Elara.

Gaia còn làm cho Aristaeus bất tử.

Gaia được cho là nguồn gốc của những lời tiên tri ở đền thờ Oracle ở Delphi (Joseph Fontenrose 1959 và một số người khác). Bà truyền quyền năng của mình, tùy theo những dị bản, cho Apollo , Poseidon và Themis . Tuy nhiên, Apollo là người nổi tiếng nhất về những lời tiên tri ở Delphi, vì đã giết một đứa con của Gaia,  Python. Vì điều này, Hera trừng phạt Apollo bằng cách bắt làm người chăn cừu cho vua Admetus trong 9 năm.

Lời thề dưới danh nghĩa của nữ thần Gaia trong xã hội Hy Lạp cổ đại được công nhận như một lời thề có giá trị nhất.

Trong nghệ thuật cổ điển, hình tượng Gaia thường được mô tả theo hai hướng: một là hình ảnh người phụ nữ có nửa thân người trên gắn liền và nhô lên khỏi mặt đất; hai là hình ảnh bà nâng đứa bé Erichthonius (một vị vua tương lai của thành Athena ).

Gaia được ghép từ hai từ Ge và Aia. Trong các ngôn ngữ châu Âu, Ge thường gắn liền với đất (ví dụ: Geology là địa chất học, Geography là địa lý...). Aia là một từ cổ nghĩa là "bà". Vì vậy, Gaia có lẽ có nghĩa là "bà của Trái Đất".